Renovatie van glasdaken en lichtstraten in historische gebouwen

Erfgoed bewaren en renoveren. Het is vaak vloeken in de (historische) kerk. Want historische, esthetische en technische belangen durven bij renovatieprojecten al eens te botsen. Dat is ook zo bij de renovatie van glasdaken of het aanbrengen van lichtstraten in historische gebouwen.

Met de juiste partners rond tafel hoeft zo’n renovatie helemaal niet moeilijk te zijn. Zo legde Forzon al zijn expertise en kennis in de schaal bij de renovatie van het Jubelpark (Brussel) en het KSMKA (Antwerpen). Twee musea die recent een grondige renovatie ondergingen en nog steeds ondergaan.

KMSKA, een daglichtmuseum in ere hersteld

In vele 19de-eeuwse gebouwen zoals musea, stations, hallen enz. speelde licht een belangrijke rol. Ook in het Koninklijk museum voor Schone Kunsten in Antwerpen. De architecten van toen maakten er zelfs een daglichtmuseum van. Maar na verloop van tijd schoot van dat concept nog maar weinig over. Bij de renovatie, die startte in 2011, ging dan ook veel aandacht naar de lichtinval en het gebruik van licht in het museum. 

Koepels speelden een centrale rol bij de opbouw van het museumdak. Die verspreiden noorderlicht via de vier vides over alle lagen van het nieuwe museum. We namen de grote koepels op de zadeldaken en de centrale hal voor onze rekening. Ook op het dak van de historische museumzalen zorgen de lichtstraten met heel helder glas voor een optimale lichtinval. We herbouwden de glasdaken met respect voor het historische karakter van het gebouw. Daarbij moest de oorspronkelijke glasverdeling met smalle profielen behouden blijven. Alle glaspartijen werden uitgevoerd in kristalhelder enkel gelaagd glas. Indien nodig verstevigden we de historische staalstructuur. 

Als kers op de renovatietaart hielden we de neutraliteit van het licht dat binnenvalt op 100%. Daarvoor gebruikten we kristalhelder glas (gezuiverd van ijzer) waardoor het licht dat op de schilderijen schijnt, volledig natuurlijk is. Omdat we in de lichtstraat enkel glas gebruikten, kwam in het velum plafond (er net onder) isolerend glas. 

Jubelpark, 9000 m² lichtstraten in alle vormen en maten

Het dak van de Jubelparksite was toe aan renovatie, maar het dak van de site is enorm gevarieerd: lessenaarsdaken, zadeldaken, lichtstraten, kleine koepels, enz. Elk met zijn eigen kenmerken en uitdagingen. Op dat gigantische dak van meer dan 40.000 m² renoveert Forzon ongeveer 9000 m² lichtstraten. Dat gebeurt in een aantal fasen over 4 jaar waarvan er reeds 2 achter de rug zijn. Nu zijn bv. reeds de lichtstraten boven de Japanse tuin, het Nieuw Gebouw en de kloostertuin klaar.

Tijdens de renovatiewerken blijft het museum gewoon open, wat de nodige uitdagingen met zich meebrengt. Het vergt een andere logistiek dan een renovatie waarbij het gebouw sluit voor het publiek, zoals bv. het KMSKA. Een veel strenger veiligheidsbeleid is dan van kracht. Waterinsijpeling moet je bv. te allen tijde vermijden. En dat is niet de enige uitdaging. Werken op grote hoogte en op een heel oud dak doet je goed nadenken over de logistiek. Waar stockeer je alles, waar zijn risico’s op verzakking, hoe krijg je alles naar boven, wat zijn de looplijnen van de arbeiders, hoe houd je alles droog, enz.

Zoals altijd bij renovaties van historische gebouwen zijn de eisen van de overheid bijzonder streng. Het uitzicht van het gebouw moet zoveel mogelijk ongewijzigd blijven. Voor de Jubelparksite betekende dit wel dat de lichtstraat kon geïsoleerd worden en dat het glazen plafond enkel glas bleef. In het oorspronkelijke ontwerp van de site, was de lichtinval anders opgevat dan bv. bij het KSMKA. Om gaanderijen, kasten, gebruiksvoorwerpen en collecties te belichten, mag de lichtkleur anders zijn dan die voor schilderijen.

Naast glas zijn ook de profielen een belangrijke factor. In historische gebouwen is niet altijd duidelijk hoe de onderliggende structuur eruitziet. Tijd, slijtage, verzakkingen, enz. eisten hun tol van het materiaal. Om op deze oude dragende structuren nieuwe, vaak zwaardere elementen te bouwen, moesten we heel veel aandacht besteden aan de voorbereiding, plan van aanpak, manier van vastzetten van onderdelen, enz. Het exact benaderen van de ‘oude’ toestand kan in vele gevallen enkel door het op maat extruderen van nieuwe profielen. Maar extruderen van maatwerkprofielen vergt veel tijd en moet goed in de planning bekeken worden.

Bij renovaties van lichtstraten en glazen daken in historische gebouwen, dien je met heel wat factoren rekening te houden: logistiek, historisch karakter van het gebouw, materialen, maatwerk, timings, overheden, leveranciers, isolatiewaarden, lichtinval, enz. Een partner met ervaring hierin betekent sowieso een meerwaarde voor je project. Lichtstraten en glazen daken zijn immers een specialisatie en Forzon is een specialist. Ons draaiboek voor de volgende renovatie ligt klaar.

Licht je goed in, via onze nieuwsbrief!